عزت نفس چیست؟ + 10 راهکار برای رسیدن به عزت نفس

هدف از این مقاله نقش عزت نفس که یکی از مهمترین جنبه های وجودی انسان در زندگی شخصی ،اجتماعی عاطفی و شغلی هر فرد را بررسی می کندکه ریشه بسیاری از ناکامی و شکستهای ما درزندگی نداشتن عزت نفس است.

عزت نفس یعنی اینکه شخص خود را به عنوان یک انسان و اشرف مخلوقات ارزشمند میداند.

کسی که عزت نفس دارد ارزش و رضایت درونی خود را وابسته به مهارت ها و دست آوردها، جایگاه و موقعیت اجتماعی، داشته ها و نداشته ها، نقاط قوت و ضعف خود نمیداند، خود را همان گونه که هست ارزشمند میداند و دوست دارد.

به طور کلی عزت نفس ایمان به توانایی ها و استعداد و عملکردهایست که فرد در خود سراغ دارد و باور به ارزشمند بودن است و اینکه من خودم رو چه قدر لایق خوشبختی و موفقیت می دانم.

منظور از عزت نفس چیست؟

ناتانیل براندن :”عزت نفس منزلتی است که نزد خود کسب می کنیم”

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس:

خیلی وقتها اکثر مردم مفهوم عزت و اعتماد به نفس را بجای هم به کار می برند، چرا که تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس را نمی‌دانند.

عزت به نفس مفهوم کلی تری دارد و اعتماد به نفس مفهومی جزیی دارد و به معنی توانایی انجام  کاری خاص است مثلا من خوب خیاطی می کنم پس در خیاطی اعتماد به نفس دارم و می دانم که خوب از پس این کار بر می آیم اما در نویسندگی ضعیفم پس عزت نفسم در نویسندگی پایین است.

عزت نفس موضوعی درونی است اما اعتماد به نفس روی توانمندی و کارایی ما در زندگی تمرکز می کند.

افراد حتی اگر درکاری با اعتماد به نفس باشند با کوچیکترین اشتباه ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست بدهند اما فرد با عزت نفس خود را عزیز و ارزشمند می داند نقاط قوت و ضعف خود را می پذیرد فارغ از شکست و پیروزی هایی که به دست اورده است به خود عشق می ورزد. عزت نفس به مانند ریشه و اعتماد به نفس میوه و نتیجه عزت نفس است،اگر ریشه درختی محکم و استوار نباشد نمیتوانیم انتظار میوه هایی با کیفیت و سالم داشته باشیم.

عزت نفس مثل ستون های محکم یک بنای باشکوهه و اعتماد به نفس نمای اون هر قدر ستون ها محکم باشند ارزش بنا بالاتر می رود.

حرمت نفس یعنی چه؟

حرمت نفس به معنای احترام و ارزش‌گذاری به وجود و ذات هر فرد است. این مفهوم بیانگر آن است که هر فرد به عنوان یک انسان دارای حقوق و ارزشی است که باید به آن احترام گذاشته شود.

حرمت نفس به این معنا است که هر فرد باید به عنوان یک شخصیت منحصر به فرد و با ارزش محترم شود و حقوق و کرامت او مورد پاسداری قرار گیرد. این مفهوم در فلسفه حقوق و اخلاق برای تأکید بر ارزش بشری و حقوق انسانی به کار می‌رود.

عزت نفس و غرور

این که فرد با عزت نفس خود را می پذیرد و دوست دارد به معنی خود شیفتگی و یا غرور نیست فرد مغرور درجدال برای نشان دادن برتری خود و تخریب شخصیت اطرافیان است تا به واسطه این تخریب برای خود بتواند جایگاهی ایجاد کند این فرد خود را ارزشمند نمی بیند احساس پوچی میکند و آرامش را از خود و اطرافیان می گیرد و به علت خود برتر بینی تلاشی در بالابردن         توانایی‌های خود نمی‌کند و انتقادات سازنده را نمی‌پذیرد.

فرد با عزت نفس خود را دوست دارد و کمک می کند دیگران هم خود را دوست بدارند رابطه    برد_ برد را تجربه میکند از تجربیات و نظرات مفید دیگران در بهبود شخصیت و موفقیت خود بهره می برد و با کاینات و خود در صلح و دوستی است.

راههای افزایش عزت نفس در بزرگسالان:

• پذیرا بودن حسن جویی دیگران ازخودتان باشید:

از تعریف هایی که از شما می شود سپاسگذاری کنید و فروتن باشید اما با انکار کردن خود و ارزشهایتان را خوار و خفیف نکنید هرگز نکات مثبت خود را در مقابل دیگران کوچک نشمارید در عوض می توانید مودبانه تشکر و شما هم به نکته مثبتی در فرد مقابل اشاره کنید تاهم ارزش خود را حفظ هم محبت طرف مقابل را کلامی جبران کرده باشید.

• نکات مثبت خود را روزانه یادداشت کنید:

دفترچه ای برای نوشتن ویژگی های مثبت و مهارتهایتان داشته باشید. اگر احساس می کنید تعداد خصوصیات مثبت شما کم است ناراحت نباشید شما هر روز می توانید بهتراز قبل بشوید و مهارتهای جدید را به لیست خودتان اضافه کنید

این کار دو مزیت دارد:

اول اینکه توجه شما بر نکات مثبتتان جلب می شود و حس بهتری پیدا و خود را ارزشمندتر می دانید.

دوم اینکه هر روز بیشتر در جهت بهبود فردی خود زمان می‌گذارید تا هر چه زودتر موارد بیشتری را در دفترچه خود داشته باشید. یادگیری مهارتهای جدید باعث می شود از درون احساس موفقیت و ارزشمندی بیشتری داشته باشید

• توقعاتتان را از بقیه پایین بیاورید:

یک لیست از انتظاراتتان از اطرافیان تهیه کنید و بعد از تکمیل آن، روی تمام موارد خط بکشید و درپایان بنویسید من فردی ارزشمند و بزرگ منش هستم و از هیچ کس جز خودم انتظار ندارم من سکاندار زندگی خودم هستم.

• به سلامت روح و جسمتان توجه کنید:

روزانه حداقل ۳۰ دقیقه زمان برای فعالیتهایی که موجب آرامش و حس خوب شما میشود بگذارید

وقتی برای سلامت جسم و روانتان زمان و هزینه صرف می کنید به خود ثابت می کنید که چقدر ارزشمند هستید و خود را لایق بهترین ها می دانید.

• کمال گرایی ممنوع:

به خاطر اشتباهات گذشته خود را بازخواست و سرزنش نکنید عزت نفس واقعی یعنی اینکه من مسؤلیت زندگیم را می پذیرم و در صدد جبران هستم. من توانایی دوباره شروع کردن را دارم پس از این اشتباهات درس میگیرم و به مسیر خود ادامه می دهم. من جدا از اشتباهاتم که ممکنه برای هر کسی پیش بیاد هنوز خود را لایق و ارزشمند میدانم.

نشانه های عزت نفس پایین

١– مقایسه کردن خود با دیگران

شخصی که عزت نفس ندارد در تمام جنبه های زندگی در حال مقایسه کردن خود با دیگران است و از آنجا که در زندگی همیشه یک پله بالاتر، یک نفر بهتر، زیباتر، پولدار تر از ما وجود دارد، این شخص هرگز از خود و داشته هایش احساس رضایت ندارد.

٢ –ارزشمند ندانستن موفقیت ها

فردی که کمبود عزت نفس یا عدم اعتماد به نفس دارد موفقیت های خود را کم و بی ارزش میداند و بر این باور است که اگر به موفقیتی رسیده بر اساس شانس بوده. در واقع تلاش های خود را نمیبیند.

٣– تمرکز روی نقاط ضعف و کمبودها

فردی که عزت نفس ندارد تمام مدت روی نقاط ضعف خود تمرکز کرده و در مورد کمبودهایش صحبت میکند.

من هیچ کاری را درست انجام نمی دهم. من همیشه شکست میخورم. من اعتماد به نفس ندارم. من ضعیفم و کلا روی نقاط منفی متمرکز است.

۴–کامل گرایی

این افراد هرگز اقدامی انجام نمی دهند، چرا که میخواهند همه چیز و همه ی شرایط عالی و بی نقص باشد تا اقدام کنند و از آنجا که هرگز ممکن نیست که همه چیز با هم عالی باشد، هیچ وقت شروع نمیکنند. حتی اگر هم شروع کنند با اولین مشکل دست از تلاش بر میدارند.

۵– عدم مسئولیت پذیری

فردی که عزت نفس ندارد مسئولیت زندگی خود را به عهده نمی گیرد و همیشه دیگران را مقصر شکست هایشان می دانند ،مدام درحال بهانه جویی و مقصر شمردن دیگران هستند.

۶– خود واقیعیشان نیستند

از اینکه خود واقعیشان باشند می ترسند و همیشه خودشان را پشت نقابی پنهان میکنند. این افراد تمام مدت استرس دارند به این علت که میترسند دستشان رو شود و خود واقعیشان آشکار شود.

٧–یک عادت و وابستگی عجیب دارند

این افراد عادت های رفتاری خاصی را از خود بروز میدهند مثل جویدن ناخن یا کندن زخم و یا وابستگی بیش از اندازه به شی یا شخصی دارند، به حدی که ثانیه ای دوری از آن برایشان غیرقابل تحمل است.

٨– دروغ زیاد می گوید

شخصی که عزت نفس ندارد و خود را ارزشمند نمی داند برای اینکه توجه دیگران را جلب کند دروغ می گوید.

۹ –عدم توانایی در تصمیم گیری

توانایی تصمیم گیری قاطعانه ندارد. توانایی انتخاب بین گزینه های موجود در تمام جنبه های زندگی، حتی موارد خیلی ساده و کوچک مثل انتخاب لباس را هم ندارد.

١٠– تحت تاثیرکلام دیگران بودن

شخصی که عزت نفس ندارد مدام تحت تاثیر نظرات دیگران قرار میگیرد و نمیتواند نظری درست و قاطع داشته باشد.

ده راهکار برای داشتن عزت نفس

١–تعیین ارزش های زندگی

بسیاری از افراد به این علت که ارزش های اصلی خودشون رو نمی شناسند در تعیین هدف دچار مشکل می شوند و این هدف نداشتن یا هدف غلط داشتن باعث ایجاد حس ناتوانی و بی ارزشی در فرد می شود که نهایتا منجر به نابودی عزت نفس میشود. ارزش های اصلی زندگی خود را پیدا کنید و بدانید دقیقا چه کسی هستید و چه چیزی میخواهید.

٢– یادگیری یک مهارت جدید

یک مهارت تازه یاد بگیرید مثل زبان انگلیسی، نقاشی، یک ساز… وقتی مهارت تازه ای می آموزید شعله شور و اشتیاق و انگیزه را در ذهن و قلب خود روشن می کنید.

٣–یادآوری موفقیت های گذشته هرچند کوچک

لطفا لیستی از تمام موفقیت هایی که در گذشته به دست آوردید، بنویسید. با این کار برایتان یادآوری میشود که چقدر توانمندید و باعث خوشحالیتان می شود.

۴–یک کار خیر داوطلبانه انجام دهید

همه ی ما انسانها وقتی به دیگران کمک می کنیم احساس قدرت و احساس ارزشمند بودن داریم. به دیگران کمک کنید تا به خودتان یادآوری کنید که اشرف مخلوقات هستید و چقدر قدرتمندید.

۵–پیدا کردن دوستان جدید

روابط جدید، دوستان جدید و مثبت باعث ایجاد هیجان در شما شده و احساس سرزندگی را در شما به وجود می آورد.

6- هدف داشته باشید

همه انسانها در زندگی به دنبال رشد و پیشرفت هستند و زمانی که این تلاش متوقف میشود فرد احساس بی ارزشی میکند. برای خودتان هدفی تعیین کنید و هر روز تلاش کنید که قدمی به سمت اهدافتان بردارید.

7– دست از مقایسه خودتان بردارید

دست از مقایسه خودتان با اطرافیان بردارید.شما درجایگاه خود یک انسان ارزشمند هستید و تنها باید تلاش کنید که هر روز کمی از دیروز خودتان بهتر باشید.

8- به جای نقاط ضعف روی نقاط قوتتان تمرکز کنید

هیچ کس و هیچ چیز کامل و بی نقص نیست. لطفا ذره بینتان را از روی نقاط ضعف خود بردارید و روی نقاط قوتتان بگذارید.

9–پذیرفتن مسئولیت زندگی خود

بپذیرید که تنها مسئول ١٠٠ درصدی زندگیتان خودتان هستید و تنها از خودتان توقع داشته باشید که تلاش کنید و به خواسته هایتان برسید. بپذیرید که هیچ کس مسئول موفقیت و شکست های شما نیست.

10-خودتان باشید

نیازی نیست که نقاب بزنید و از خود واقعی تان فرار کنید. همین کسی که هستید را دوست بدارید و پنهانش نکنید.

همه چیز از خود ما شروع می شود از افکار و باورهای ما ، پیشنهاد می کنم دست از افکار مخرب در مورد خودتان بردارید که نتیجه ای جز حال بد برایتان ندارد ، برای حال خوب باید اقدام کرد.